ΧΙΟΣ :
Αυτές τις ημέρες και έως τις 15/5/23, μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση διεξάγεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα.
Αφορμή για την έκθεση το βιβλίο του Νίκου Λιάρου “Κεραμικά της Χίου (17ος-19ος αιώνας) Συλλογή Άγγελου Βλαστάρη” του Ιδρύματος Ιωάννης Σ. Φαφαλιός και των Εκδόσεων Καπόν.
Η έκθεση αφορά τα χιώτικα κεραμικά που φτιάχτηκαν χωρίς τροχό, με την τεχνική του μακαρονιού, ως επί το πλείστον, στην Χίο από τον 17 ο αιώνα έως την σφαγή της Χίου, οπότε και σταματά απότομα αυτή η παραγωγή.
Το παλαιότερο κεραμικό της έκθεσης φέρει την χρονολογία 1643.
Ενώ υπάρχει και πιθάρι με χρονολογία 9 Ιουλίου 1737.
Πιθάρια, καπάκια πιθαριών, αγωγοί, κυψέλες, αποθηκευτικά σκεύη, λεκάνες, κεραμίδια, οτιδήποτε ογκώδες και ασύμμετρο δεν μπορούσε να φτιαχτεί στον τροχό.
φτιαχνόταν από τους ειδικούς αγγειοπλάστες που ονομάζονταν καναλάδες.
Κάποια από αυτά φέρουν εμπίεστα, διακοσμητικά μοτίβα, σύμβολα, παραστάσεις και επιγραφές.
Αυτά τα αποτυπώματα είναι πολύτιμα γιατί εκφράζουν τις δοξασίες και τις αντιλήψεις της χιώτικης κοινωνίας μιας κοινότητας σε μετάβαση από τον παγανιστικό κόσμο στην νεωτερική εποχή της ατομικής έκφρασης αλλά και της συνείδησης της ιστορίας.
Πολλά από τα κεραμικά φέρουν αποτροπαϊκά σύμβολα, που ξορκίζουν δηλαδή το “κακό “.
Στην σειρά των καπακιών των πιθαριών, μοναδικό έκθεμα αποτελεί το καπάκι με την μορφή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Στο κέντρο του υπογράφει ο αγγειοπλάστης: 1771 Μιχάλης του Παπαγιάννη. Είναι ο παλαιότερος επώνυμος νεοέλληνας αγγειοπλάστης του ανατολικού Αιγαίου.
Κάθε ένα από αυτά τα κεραμικά είναι μοναδικό, φέρει την ψυχή του αγγειοπλάστη, την σκέψη του, τα αποτυπώματα των δακτύλων του κάτι που είναι υπέροχο αν το σκεφτεί κανείς.
Κάθε κεραμικό κομμάτι μας δίνει πληροφορίες ακόμα και για το που τοποθέτησε ο αγγειοπλάστης τα χέρια του για να το τοποθετήσει όπου το άφησε να στεγνώσει.
Αυτή για μένα είναι ίσως και η πιο συναρπαστική και προσωπική πληροφορία μου έρχεται σ’ εμάς.
Αναστασία Βραχάλη, κεραμίστρια
