ΧΙΟΣ : Εμπειρίκου
«Ενδοχώρα»)
ΗΧΩΤα βήματά μας αντηχούν ακόμη
Μέσα στο δάσος με τον βόμβο των εντόμων
Και τις βαριές σταγόνες απ’ τ’ αγιάζι
Που στάζει στα φυλλώματα των δένδρων
Κι ιδού που σκάζει μέσα στις σπηλιές
Η δόνησις κάθε κτυπήματος των υλοτόμων
Καθώς αραιώνουν με πελέκια τους κορμούς
Κρατώντας μεσ’ στο στόμα τους τραγούδια
Που μάθαν όταν ήτανε παιδιά
Και παίζανε κρυφτούλι μέσ’ στο δάσος.
Από τα τέλη του περασμένου φθινοπώρου, όταν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης από την οποία πλήττεται η Χώρα άρχισαν να γίνονται αισθητές στον καθένα μας, ενέσκηψε ανά την ελληνική ύπαιθρο το φαινόμενο της ξύλευσης δέντρων, και μάλιστα ελαιοδέντρων.
Πολλοί, λόγω του υψηλού, και απρόσιτου σχεδόν για τα συνήθη εισοδήματα, κόστους του πετρελαίου θέρμανσης, προσανατολίσθηκαν σε νέες μορφές καύσιμης ύλης, μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση κατέχει, αιώνες τώρα, το ξύλο. Έτσι, άρχισαν, χωρίς μέτρο και σύνεση, να υλοτομούν ελαιόδεντρα κυρίως, όχι μόνον ιδιοκτησίας τους αλλά και ξένα, με σκοπό είτε την κάλυψη των δικών τους αναγκών θέρμανσης είτε την εμπορία της υλοτομημένης ξυλείας. Τα αποτελέσματα αυτής της ασύδοτης τακτικής ήδη είναι, με τραγικό τρόπο, οφθαλμοφανή όχι μόνο στη Χίο αλλά και στη Λέσβο (μεγάλο μέρος του λεσβιακού ελαιώνα, που αριθμεί 11.000.000 δέντρα, έχει ήδη πληγεί από την ανεξέλεγκτη υλοτόμηση), τη Σάμο, την Κέρκυρα (τμήμα τού 400 ετών ενετικού ελαιώνα, που φυτεύτηκε από τους «κατακτητές» Ιταλούς, καρατομήθηκε από τους «ελεύθερους» Έλληνες και η ξυλεία του πωλήθηκε σε ιταλικούς φούρνους που ψήνουν pizza), την Κρήτη, την Πελοπόννησο, τη Χαλκιδική και αλλού.
Εάν η συμπεριφορά αυτή των εγκληματιών της φύσης δεν ανασχεθεί, το μέλλον της ελληνικής υπαίθρου διαγράφεται ζοφερό. Η καταστροφή του ελαιοδάσους συνιστά έγκλημα οικολογικό πρωτίστως, οικονομικό-εμπορικό αλλά και ηθικό.
Πρωταρχικά, βιάζεται η αισθητική του τοπίου, το περιβάλλον απογυμνώνεται από τη φυσική του ασπίδα που είναι τα φυλλώματα των δέντρων και καθίσταται ανοχύρωτο και απροστάτευτο απέναντι στις έντονες βροχοπτώσεις και στις διαβρώσεις του εδάφους οι οποίες έπονται των ραγδαίων βροχών. Κατά συνέπεια, ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας αποδυναμώνεται και η αποταμίευση ύδατος ελαττώνεται. Η ποικιλία της πανίδας (πουλιά, έντομα, ερπετά), που συνυπάρχει αρμονικά με τη χλωρίδα, δέχεται κι αυτή πλήγμα και ισχναίνει.
Αλλά και οι οικονομικές συνέπειες είναι διόλου ευκαταφρόνητες: με την εξαφάνιση μεγάλου μέρους του φυτικού κεφαλαίου η γεωργική παραγωγή μειώνεται κατακόρυφα, αφού τα σακατεμένα δέντρα για πάμπολλα χρόνια θα είναι ανάπηρα και ακρωτηριασμένα, άρα στείρα και άκαρπα. Είναι δε αμφίβολο αν ποτέ επανέλθουν στην προτέρα κατάσταση, εφόσον κάτι τέτοιο απαιτεί γεωργική τεχνογνωσία –που δεν υπάρχει στους σημερινούς αγρότες – αλλά και σχολαστική φιλοπονία και ξεχωριστή νοικοκυροσύνη, στοιχεία που κι αυτά δεν κοσμούν τους γεωργούς του καιρού μας.
Η χωρίς όρια και κανόνες κοπή δέντρων, δηλαδή η γενοκτονία των ελαιώνων, είναι στην ουσία της μια ανήθικη πράξη: ο σημερινός ανάγωγος και χυδαίος Έλληνας, στου οποίου τον αρρωστημένο ψυχισμό κατοικοεδρεύουν αξίες μονάχα υλιστικές και στενόμυαλα οικονομικές, εξολοθρεύοντας, με συστηματικό τρόπο, δάση ολόκληρα ελαιώνων δείχνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο την αχαριστία, την αφιλοτιμία, την αγνωμοσύνη – δηλαδή την αναξιότητά του – απέναντι στις περασμένες γενιές, οι οποίες σε χρονικά διαστήματα εκατονταετιών γέννησαν και ανάστησαν αυτά τα δέντρα. Δείχνει πως δεν θέλει κανενός είδους κρίκος με το παρελθόν να τον συνδέει. Τα δέντρα είναι γι’ αυτόν χρήμα που θα μπει στην τσέπη, κι όχι μνήμες προγόνων και βιώματα! Δεν ενοχλείται από την ασχήμια που αφήνει πίσω του μήτε από το σεληνιακό τοπίο που δημιουργεί. Και, φυσικά, καμιά ενοχή ή τύψη δε νιώθει για την περιβαλλοντική κακοποίηση και βαναυσότητα που θα κληροδοτήσει στα παιδιά του. Πάσχει από αναισθησία, τα ηθικά αντανακλαστικά του βρίσκονται σε μόνιμη καταστολή.
Όμως απέναντι σ’ αυτό το συντελούμενο έγκλημα, που βρίσκεται μόλις στο ξεκίνημά του κι απ’ ό,τι φαίνεται θα κορυφώνεται, πρέπει να υπάρξει αντίδραση. Και δεν εννοούμε την ηθική καταδίκη μιας τέτοιας στάσης από ευαισθητοποιημένους φορείς και ομάδες (π.χ. οικολόγους), που έτσι κι αλλιώς είναι ανήμπορη να φιλοτιμήσει και να μεταμορφώσει τους αδίστακτους φονιάδες των δέντρων σε φυσιολογικούς ανθρώπους. Η γενοκτονία των ελαιώνων, επειδή είναι έγκλημα που στρέφεται κατά του περιβάλλοντος και κατά των επόμενων γενεών, πρέπει να αντιμετωπισθεί σε νομική βάση: να απαγορευθεί ρητά και δια νόμου η εξόντωση ελαιοδέντρων, ακόμη και ιδιόκτητων.
ΠΡΟΤΑΣΗ: Θα ήταν δυνατό από τον Περιφερειάρχη Λέσβου ή τον Αντιπεριφερειάρχη Χίου, κατόπιν συνεννοήσεως με τους επιφορτισμένους με την προστασία του περιβάλλοντος φορείς (π.χ. Δασαρχείο, Διεύθυνση Γεωργίας), να καθορισθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο βάσει του οποίου θα εκτελείται το πραγματικό κλάδεμα του ελαιοδέντρου από τους πραγματικούς γεωργούς: αφαίρεση μόνο ξηρών κλάδων από ολόκληρο το δέντρο, αφαίρεση ζωντανών τμημάτων του δέντρου μόνο από κάποιο ύψος και πάνω (από το τέλος των κεντρικών βραχιόνων και πάνω). Αν συγκεκριμενοποιηθούν οι κανόνες κλαδέματος και καταστεί σαφές προς πάντες ότι η εκτροπή απ’ αυτούς τους κανόνες θα επισύρει σοβαρότατες κυρώσεις (αυτόφωρη σύλληψη του παραβάτη -ακόμα κι αν τα καρατομούμενα δέντρα είναι ιδιόκτητα – και προσαγωγή του από την Αγροφυλακή και την Αστυνομία στην Εισαγγελία), αυτομάτως θα σταματήσει το σημερινό «κλάδεμα» και θα ελαχιστοποιηθούν έως και εκλείψουν τα κρούσματα εξαφάνισης ολόκληρων ελαιώνων από τα αγροκτήματα.
Παραθέτουμε ως επίλογο ποίημα του Γιάννη Κουτσοχέρα, με την ελπίδα η γλώσσα της ποίησης να φωτίσει συνειδήσεις και να μεταμορφώσει συμπεριφορές:
                   ΣΤΕΡΝΗ ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΗ
Γιε μου, το χώμα που πατάς
με ιδρώ είναι ζυμωμένο
και με καημό οργωμένο.
Έχε, παιδί μου, την ευχή.
Όμως πονώ τούτο το χώμα
πιότερο κι από σένα ακόμα.
Κάρπιζε η γη, κάρπιζε η μάνα.
Κι απ’ την αυγή κι ώσπου η καμπάνα
να κρούση τον εσπερινό
της γης ετρύγαγα τα στήθια.
Και μη θαρρής πως παραμύθια
καιρών παλιών ανιστορώ.
Σού αφήνω για στερνή μου ευχή,
παιδί μου, να πονάς το χώμα.
Είν’ το κορμί μου, και του Ιησού το σώμα!
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΥΡΓΑΡΗΣ (12/3/2012)
(συνειδητοποιημένος γεωργός)