ΧΙΟΣ : Κάμπος στη Χίο ονομάζεται η πεδινή έκταση της Χίου Νότια της πόλης μέχρι τα βόρεια των χωριών Θυμιανά και το Νεχώρι με τα περιβόλια των εσπεριδοειδών.Πολλά έχουν γραφτεί από ειδικούς, τα γνωρίζω και τα θαυμάζω. Εγώ τις παρατηρήσεις μου στα 60 και βάλε χρόνια που ζω και περιδιαβαίνω τον Κάμπο θα προσθέσω.
Ο χείμαρρος Κοκαλάς κατά τους γεωλόγους με τα φερτά υλικά από τα βουνά είναι ο κατασκευαστής του Κάμπου μας αυτός και οι παραπόταμοι τα ρυάκια και τα τεχνητά κανάλια αποτελούν το δίκτυο απορροής των νερών της βροχής, αλλά και ο τροφοδότης του υδροφόρου στρώματος
χάρη στο οποίο ποτίζονται τα περιβόλια.
Παλιά ο Κοκαλάς χρησιμοποιούταν και σαν κεντρικός δρόμος προς την πόλη, για τούτο πολλά αρχοντικά και εκκλησιές ήταν κτισμένα στις όχθες του και όλα τα κτήματα είχαν πρόσβαση σε αυτόν
Με σοφία οι παππούδες μας φρόντιζαν να έχουν αυτάρκεια, έτσι σε όλα τα κτήματα, εκτός από τα εσπεριδοειδή φύτευαν ελιές για το λάδι. Είχαν το ανοιχτό για τα κηπουρικά και τα φρουτόδεντρα.
Θαυμαστά έργα είναι τα μαγκανοπήγαδα που προκαλούν δέος και θαυμαστά τα τεχνικά έργα υδροδότησης ώστε το νερό από τις δεξαμενές [στέρνες] με φυσική ροή μέσα από λαξευτά πέτρινα κανάλια να φτάνει σε όλο το κτήμα.
Περιδιαβαίνοντας καμαρώνουμε τις εξαιρετικά στολισμένες αυλόπορτες με τις μικρές πεζούλες δεξιά και αριστερά για ξεκούραση των περαστικών και για να ανεβαίνουν με ευκολία πάνω στα ζώα.
Μέσα στην αυλή βλέπεις τα απομεινάρια των πύργων μετά από το σεισμό του 1881 βλέπεις τα ψηλά πιλιατρά γύρω από τον μαγκανόγυρο και τη στέρνα με τις μεγάλες συνήθως μαρμάρινες γούρνες το μικρο βεραντάκι πλάι στη στέρνα [το σαράγιο όπως άκουσα να το ονομάζουν] για να πίνουν τον καφέ τους οι οικοδεσπότες καμαρώνοντας τα τρεχούμενα νερά στη στέρνα τα χρυσόψαρα και τα νούφαρα της στέρνας.
Μερικές αυλές είναι στρωμένες με περίτεχνα βοτσαλωτά
και άλλες στρωμένες με πλάκες κόκκινες και κίτρινες σε γεωμετρικά σχήματα [ρόμβοι – εξάγωνα] πολλές δυστυχώς σήμερα είναι σπασμένες [κατά πληροφορίες τις έσπασαν οι νοικοκυραίοι όταν έμαθαν ότι θα τις μάζευαν οι Τούρκοι για δική τους χρήση].
Τέλος τριγύρω στα κτήματα καμαρώνεις τα περίτεχνα πετροντούβαρα
κτισμένα με την τέχνη του ξεροτρόχαλου [χωρίς τσιμέντο για ασβέστη]
και με τα σημάδια ιδιοκτησίας [θυρίδες – νύχια – πιλιαστράδες] στη μεριά του κτήματος που ανήκει ο τοίχος.
Αυτά όλα μαζί με τους ανοιχτόκαρδους Καμπούσους και τις έξυπνες ιστορίες τους τα έζησα και τα καμάρωσα μια ζωή, από θαυμασμό τα γράφω για να τα προσέξετε και σεις, μην διστάσετε να χτυπήσετε μια αυλόπορτα, με χαρά θα σας ανοίξουν να τα θαυμάσετε και εσείς ιδίως τούτη την εποχή με τις θεϊκές μυρωδιές από τα γιασεμιά και τα άνθη από τις πορτοκαλιές.
*από τη σελ. 150 του βιβλίου μου Καμπούσικες Ιστορίες της Βεγγέρας
