ΛΕΣΒΟΣ:

Γράφει η Γεωργία ΛυμπέρηΣτο όνομα της παράδοσηςΤην εποχή της καραντίνας, την εποχή του COVID δηλαδή, εκτός των δραματικών καταστάσεων που βιώσαμε, καταπιαστήκαμε και με παρασκευές.
Γίναμε ζαχαροπλάστες και κυρίως αρτοποιοί.
Παξιμάδια και ψωμιά γέμισαν τα σπίτια και το διαδίκτυο.
Όσοι κατοικοεδρεύαμε σε χωριά, απευθυνθήκαμε σε μαμάδες, γιαγιάδες, γειτόνισσες άλλων εποχών, τότε που κάθε σπιτικό έφτιαχνε το ψωμί του.
Συνταγές δοκιμασμένες στο πέρασμα του χρόνου, απλές και εύκολες, μέχρι να ζυμωθεί το ψωμί.
Καθώς ζύμωνες, μύριζες και γευόσουν νοερά την πρώτη μπουκιά.
Όμως, όταν το ξεφούρνιζες, καμία σχέση δεν είχε με εκείνο το ψωμί των παιδικών σου χρόνων.
Τι πήγαινε λάθος; Η συνταγή; Η απειρία; Ο φούρνος;
Η συνταγή δίνονταν, ζυμώνονταν και φουρνίζονταν σωστά, όμως το αλεύρι ήταν διαφορετικό!
Οι γυναίκες στο χωριό είχαν άλευρα από δικά τους σιτάρια, από σπόρο που αποθηκεύονταν και παραδίνονταν σε κάθε σπορέα.
Δόθηκε η συνταγή, αλλά η πρώτη ύλη ήταν διαφορετική κι έπρεπε να προσαρμοστεί.
Έτσι, σαν το ψωμί, έτσι και η παράδοση.
“Παράδοση είναι η διαδικασία με την οποία οι προηγούμενες γενιές μεταδίδουν τα ήθη και τις αξίες τους στις επόμενες.”
Έτσι ορίζεται λεξιλογικά, ετυμολογικά και επιστημονικά.
Η παράδοση, όταν διατηρείται αυτούσια, έχει στοιχεία έντονα μουσειακά και αγγίζει τα όρια του φολκλορισμού, αφού απλά ωραιοποιεί κάθε τι παρελθοντικό και, θέλοντας να το αναπαράξει μέσα από τα μάτια της καταναλωτικής νοσταλγίας, απλά ανοίγει το σεντούκι, κάθε καλοκαίρι, και αναβιώνει δράσεις άλλων εποχών, αφαιρώντας κάθε δυναμική.Σύλλογοι αγροτοτουριστικοί και πολιτιστικοί αναβιώνουν έθιμα και δράσεις…
Χοροί, φορεσιές, αντικείμενα… μπορεί να παρουσιάζονται αυτούσια στα πλαίσια της συλλογικής μνήμης, όμως υπάρχουν παραδόσεις που ξεφεύγουν απ’ τη μουσειακή μνήμη, καθώς εξελίσσονται λόγω της κοινοτικής δυναμικής.Το γλέντι του γάμου, σε πολλές περιοχές, ακολουθούνταν με το άπλωμα του σεντονιού, που πιστοποιούσε την αγνότητα της νύφης. Μια διαπόμπευση της γυναίκας που εδώ και χρόνια έχει σταματήσει, ενώ τα γλέντια καλά κρατούν.Ίσως είναι ατυχές το παράδειγμα, αλλά γάμοι, βαφτίσεις, κηδείες, πανηγύρια… ό,τι σχετίζεται με τα ανθρώπινα, προσαρμόζεται στα σημερινά δεδομένα.
Το “σήμερα” λοιπόν σέβεται το διαφορετικό, σέβεται τη γυναίκα, απαιτεί διακριτικότητα, προστατεύει ό,τι δεν έχει στόμα να διαμαρτυρηθεί, αλλά αντιδρά καταπιεζόμενο.
Τον σκύλο, τη γάτα, το άλογο…
Ζωολογικοί κήποι κλείνουν, τσίρκα βγάζουν τα ζώα απ’ το πρόγραμμα… ποιος θα ενθουσιαστεί σήμερα με μια αρκούδα που χορεύει;Τα άλογα! “Μ’ αρέσουν τα άλογα, μ’ αρέσουν να τρέχουν“, ενίοτε στο νησί και να χορεύουν.
Ο χορός των αλόγων!!!
Ο «Κιόρογλου», ο «αλογίσιος» σκοπός, κι ο χορευτής να ακολουθεί τον χαβά του αλόγου, “ατ χαβασί”…
Έτσι ορίζεται στην παράδοση. Ο άνθρωπος ακολουθούσε το άλογο κι όχι το άλογο τις ορέξεις του αναβάτη.
Για ποια παράδοση μιλούμε;
Μήπως στην παράδοση του νησιού, ο σεβασμός στις ανάγκες του αλόγου ήταν το ζητούμενο κι όχι η επίδειξη του αναβάτη, κι ο χορός του αλόγου τιμούσε το ζώο που μετέφερε, έκρυβε και προστάτευε τον άνθρωπο;
Μήπως παραποιούνται όλα στο όνομα της παράδοσης;
Κι αν πρέπει να υποφέρει ένα ζώο στο όνομά της, μήπως αυτή πρέπει να μην “παραδοθεί“;
Κι αν θες σήμερα να χορέψεις, σκαρφάλωσε στη σέλα της μηχανής, στο καπό του αγροτικού σου κι άσε τα άλογα να καλπάζουν.